1 stycznia 2023 roku w życie weszła polska ustawa implementująca unijną dyrektywę Omnibus, wprowadzając szereg nowych definicji i obowiązków, którym sprostać musi dostawca internetowych platform handlowych (marketplace).
Czym jest internetowa platforma handlowa?
Jest nią usługa korzystająca z oprogramowania (w tym strony internetowej, części strony lub aplikacji) obsługiwanego przez przedsiębiorcę lub w jego imieniu, w ramach której umożliwia się zawieranie umów na odległość. Upraszczając, platforma taka to sklep internetowy – wyspecjalizowana platforma marketplace – jak również inny portal, w ramach którego zawieranie umów na odległość jest tylko jedną z funkcjonalności (na przykład blog oferujący nabycie e-booka autora czy też social-media o podobnych właściwościach).
Co istotne, definicja ta obejmuje jedynie umowy zawarte między przedsiębiorcą, a konsumentem oraz między osobami fizycznymi niebędącymi przedsiębiorcami – nie znajdzie zastosowania do obrotu dwustronnie profesjonalnego (B2B).
Kim jest dostawca internetowej platformy handlowej?
Jest nim przedsiębiorca, który obsługuje internetową platformę handlową, dostarcza ją lub umożliwia korzystanie z niej. Do tego katalogu należy zatem między innymi administrator sklepu internetowego.
Omawiana dyrektywa oraz przepisy wprowadzające ją do polskiego porządku prawnego będą zatem dotyczyć nie tylko samych sprzedawców, ale też dostawców platformy sprzedażowej, którzy nie zawierają bezpośrednio umów z konsumentem.
Skoro wiemy już do kogo Omnibus znajdzie zastosowanie, warto zwrócić uwagę na najważniejsze zmiany dotyczące e-commerce.
„Fałszywe” promocje
Najgłośniejszą zmianą wprowadzoną przez Omnibus jest instrument informowania klientów o najniższej cenie towaru lub usługi w okresie 30 dni przed wprowadzeniem promocji. Cel? Ukrócenie praktyki, w ramach której sprzedawca sztucznie podnosi cenę, by następnie wywołać efekt spektakularnej obniżki sprytnie wpływając w ten sposób na decyzje konsumenckie (vide radykalne promocje przy okazji Black Friday obniżające ceny produktów w zasadzie do standardowej wysokości).
Ta reguła, co istotne, dotyczy nie tylko sprzedawców internetowych, ale również handlu tradycyjnego. Do wyjątków należą między innymi spersonalizowane promocje czy programy lojalnościowe.
Marketing oparty o fałszywe opinie
Omnibus grozi przedsiębiorcom promującym się za pomocą fałszywych komentarzy „zadowolonych klientów” wysokimi karami finansowymi.
Sprzedawca musi bowiem sprawdzać wiarygodność tego typu opinii – czy istotnie pochodzą one od klientów, którzy dany towar lub usługę nabyli.
Co więcej, przedsiębiorca nie może usuwać krytycznych komentarzy dotyczących sprzedawanych produktów. Z drugiej strony Omnibus nakłada obowiązek rzetelnej weryfikacji opinii – oznacza to, że jest on w pełni uprawniony do zwalczania botów i fałszywych kont.
Obowiązki informacyjne
Na szczególną uwagę zasługuje dodanie do Ustawy o prawach konsumenta artykułu 12a, który generuje nowe obowiązki dla dostawców internetowej platformy handlowej (zdefiniowanych wyżej).
O czym dostawca musi poinformować?
Po pierwsze – informacje dotyczące głównych parametrów plasowania (przyznawania określonej widoczności produktom). Chodzi tu o generalną informację dotyczącą promowania określonych ofert (na przykład w ramach płatnego pozycjonowania), a nie o skomplikowane meandry algorytmu.
Po drugie – informacja, czy osoba oferująca zawarcie umowy na odległość (nabycie towaru, usługi, treści cyfrowej) jest przedsiębiorcą. Co za tym idzie dostawca platformy powinien odebrać od sprzedawcy wiążące oświadczenie, czy taki status posiada.
Po trzecie – jeśli sprzedawca nie będzie przedsiębiorcą – o braku zastosowania przepisów konsumenckich.
Po czwarte – informacja o podziale obowiązków pomiędzy dostawcę platformy, a osobę trzecią (na przykład sprzedawcę). Tytułem przykładu – jeśli podmioty te ustalą między sobą, że za dostarczenie towaru odpowiada dostawca, a za zgodność towaru z umową sprzedawca, to konsumentowi powinno zostać to oznajmione tak, by wiedział do kogo ewentualnie kierować swoje roszczenia.
Wyżej wymienione informacje powinny zostać konsumentowi przekazane najpóźniej w chwili wyrażenia woli związania się umową na odległość (chociażby poprzez kliknięcie w guzik kupuję), w formie jasnej i zrozumiałej.
Przedsiębiorca ma też poinformować konsumenta o stosowaniu profilowania cen – mechanizmów indywidualnego ich ustalania w oparciu o zautomatyzowane procesy (na przykład gdy ceny modyfikowana jest w zależności od stanu koszyka, wejść na stronę czy innych metadanych).
Sankcje
Dotkliwe – nieprzestrzeganie nowych przepisów może wiązać się z obowiązkiem zapłaty kary w wysokości do 20.000 zł. Dodatkowo może ono skutkować naruszeniem zbiorowych interesów konsumentów, a co za tym idzie interwencją Prezesa UOKiK (oraz karą w wysokości nawet do 10% obrotu).
Kiedy?
Już. Dyrektywa Omnibus obowiązywać powinna od 28 maja 2022 roku, ale przepisy ustawy implementującej dyrektywę weszły w życie 1 stycznia 2023 roku. Obecnie nie ma zatem wątpliwości, że każdy dostawca usługi marketplace powinien dostosować swój sklep do wymogów prawa.
Celem uniknięcia widma kar finansowych rekomendujemy więc jak najszybsze dostosowanie swojego biznesu do nowych uregulowań – w czym możemy pomóc.
adw. Jakub Hajduk